ZARFLAR
· Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların, adlaşmış sıfatların ve görevce kendine benzeyen sözcüklerin anlamlarını zaman, yer, yön, durum, miktar ve soru yoluyla tamamlayan, sınırlayan ya da derecelendiren sözcüklere zarf denir.
Ø Adam hızlı hızlı yürüyordu.(Fiil)
Ø Çok çalışıp başarılı olacağım.(Fiilimsi)
Ø Pek büyük bir evi var.(Sıfat)
Ø Biz çok sık kavga ederiz.(Zarf)
· Zarfların türlerini şu şekilde gruplandırabiliriz.
A. Görev Ve Anlam Bakımından Zarflar
1. Zaman Zarfları: Fiilleri zaman bakımından belirten tamamlayan ya da sınırlayan zarflardır.
Ø Bu yıl tatile gitmedik.
Ø Akşam bunları konuşuruz
· Ne zaman sorusunu fiile yönelttiğimizde aldığımız cevap zaman zarfıdır.
Ø Olanları sonra anlatırım. ( Ne zaman? Sonra.)
· Ne zaman sorusuna cevap vermezse isimdir.
Ø Geceleri ders çalışırım. ( Ne zaman?
Ø Geceleri çok severim. (Ne zaman?
2. Yer-Yön Zarfları: Fiil ve fiilimsileri yer ve yön bakımından tamamlayan ya da belirten sözcüklerdir.
Ø Konuşanlar dışarı çıksın.
Ø Katılmak isteyenler ileri gelsin.
· Yer-yön zarfları mutlaka yalın hâlde bulunurlar. Bu zarflar hâl eklerinden birini alırsa belirtili nesne ya da dolaylı tümleç olur yani isimleşir.
Ø Yukarıyı sen temizle.
Ø Geride durma yanımıza gel.
3. Durum Zarfları: Fiil ve fiilimsilerin nasıl yapıldıklarını ne durumda olduklarını belirten zarflardır.
Ø Örtüyü çok güzel yapmışsın. (Nitelik)
Ø Elbet eve döneceksin. (Kesinlik)
“Nasıl” sorusunu fiile yönelttiğimizde aldığımız cevap durum zarfıdır. Aynı soruya ismin verdiği cevap ise sıfat olur.
Ø Güzel bir ev aldım. (sıfat)
Ø Ev güzel görünüyor (zarf)
· Zarfla fiil arasına başka sözcükler girebilir.
Ø Öğrenci yavaşça yerinden kalktı.
4. Azlık-Çokluk (Miktar Zarfı): Fiil ve fiilimsileri miktar yönünden belirten sıfat ve zarfları derecelendiren zarflardır.
Ø Bugün çok çalıştım.
Ø Epeyce konuşunca ikna oldu.
Ne kadar sorusuna alınan cevap miktar zarfıdır. Daha sözcüğü zaman anlamı veriyorsa zaman zarfıdır.
Ø Daha gelmedi. (zaman zarfı)
Ø Daha güzel ev almalıyım.( azlık-çokluk z.)
5. Soru Zarfı: Fiil ya da fiilimsileri soru yoluyla belirten zarflardır.
Ø Ne zaman geleceksin?
Ø Bu soruyu nasıl çözdün?
B. Zarflarda Pekiştirme:
· Zarflarda pekiştirme iki yolla yapılır:
- İkilemelerle: Tatlı tatlı güldü.
- m, p, r, s sesleriyle: Çarçabuk evden ayrıldı.
C. Yapı Bakımından Zarflar
1. Basit Zarf: Ek almamış yalın hâldeki zarflardır.
Ø Yarın gelecek.
Ø Olanları şimdi anlat.
2. Türemiş Zarf: Yapım eki almış olan zarflardır.
Ø Şair oldukça güzel konuştu.(ol-dukça)
Ø Ansızın, onunla karşılaştım.(An-sızın)
3. Birleşik Zarf: En az iki sözcükten oluşan zarflardır.
Ø Birden bire bayıldı.(Birden-bire)
Ø Biran, bile onu yalnız bırakmadı.(Bir-an)
4. Öbekleşmiş Zarflar: Kelime grubu oluşturan kalıplaşmış zarflardır.
Ø Hemen şimdi gelirim.