ZAMİRLER (ADIL)

·         İsim olmadıkları hâlde ismin yerini tutan sözcüklere zamir denir.  Zamirler iki gruba ayrılır.

1.  Sözcük Durumundaki Zamirler

a)Kişi Zamirleri: Kişi adlarının yerini tutan zamirlerdir: “ben, sen, o; biz, siz, onlar”

·         Kişi zamirleri çoğul eklerini ve hâl eklerini alırlar. 

Ø  Bende senin bilmediğin çok şey var. (hal eki)

Ø  Bizler bu ülkenin vatandaşlarıyız. (çoğul eki)

·         “Ben ve sen” yönelme hâl ekini (-e, -a) alınca “bana ve sana” şekline dönüşür.

Ø  Bana söylediklerini sana da söyleyebilir.

·         Dönüşlülük zamiri olan “kendi” de şahıs zamiri sayılabilir. “kendi” zamiri şahıs zamirleriyle birlikte kullanılırsa pekiştirme yapar.

Ø  Ben yaptım.    

Ø  Kendim yaptım. 

Ø  Ben kendim yaptım

·         Şahıs zamirleri isim tamlamalarında tamlayan olabilir.

Ø  Bizim evimiz çok yakındadır.

b)İşaret Zamirleri: İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir. Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, bura, şura, ora, böyle, şöyle..

Ø  Şunu şuraya bunu yerine koy.

Ø  Öteki mi seni dövdü.

·         İşaret zamirleri ile işaret sıfatlarını karıştırmamak gerekir.İşaret sıfatları isimden önce gelir ve ismi niteler. İşaret zamirleri ise ismin yerini tutar.

Ø  O kitabı bana ver.  ( İşaret sıfatı).

Ø  Şunun altında oturmuştum. (işaret zamiri)

·         Sıfatlar isim çekim eki almazlar.  Zamirler ise isimlerin aldığı bütün ekleri alırlar.

Ø  Ben-i, ban-a,ben-de, ben-den, sen-in, benim...

·         “O” sözcüğü, bir ismi niteliyorsa işaret sıfatı, şahıs zamirinin yerini tutuyorsa şahıs zamiri, insan dışında bir varlığın yerini tutuyorsa işaret zamiri olur.

Ø  O film çok güzeldi.(sıfat)  

Ø  Bütün bunları o anlattı. (şahıs zamiri)

Ø    Onu hediye olarak aldım. (işaret zamiri)

c)Belgisiz Zamirler: İsimlerin yerini belirli belirsiz tutan zamirlerdir. “Bazı, biri, çoğu, hepsi, kimi, birkaçı, herkes, öteberi, şey, falan..”

Ø  Bazıları eyleme katılmadı.

Ø  Bunu herkes bilir.

Ø  Birkaçı sınavı kazanamadı.

Ø  Öteberi almak için çarşıya çıktım.

·         Belgisiz zamirler isim tamlamalarının tamlayan ve tamlananı olabilirler.

Ø  Kimileri-nin düşünce-si  , Çocuklar-ın birkaç-ı

·         Belgisiz zamirler adın durum eklerini ve iyelik eklerini alabilir.

Ø  Kimseden para alamadım. Bazısından söz aldım.

d)Soru Zamirleri: İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.

Ø  Beni kim çağırdı? (Ali çağırdı.)

Ø  Camı hangisi kırdı? (Şuradaki kırdı.)

Ø  Siz nerede oturuyorsunuz? (Erzurum’da.)

Ø  Çocuklara neler aldın? (Oyuncaklar aldım.)

·         İsim ya da zamirlere cevap olarak verdiğimiz soru kelimeleri zamirdir.

e)Dönüşlülük Zamiri: Bu zamir “kendi” sözcüğüdür. Şahıs zamirlerinin yerine geçebileceği gibi hayvan isimlerinin ya da cansız varlıkların isimlerinin yerine de geçebilir. Çoğu zaman ek alarak kullanılır.

Ø  Kendisine haber verin. 

Ø  Köpekler kendilerine yapılan iyilikleri unutmaz.

·         Dönüşlülük zamirinin en önemli özelliği, diğer zamirlerle beraber kullanılabilmesidir.

Ø  Bu soruyu ben kendim çözdüm

2.     Ek  Durumundaki  Zamirler

a)İlgi Zamiri: Tamlanan durumundaki ismin yerini tutan ve tamlayana bitişik yazılan “–ki” ekine denir.

Ø  Benim evim ( benimki) güzeldir.

Ø  Arabanın motoru (arabanınki) bozuldu.

·         Sıfat yapan “–ki” ismin “–de” hâline gelir.

Ø  Köşe-de-ki ev bizimdir.

b)İyelik Zamiri

·         Varlık adlarının sonuna gelerek kime ait olduklarını gösteren eklerdir. Bunlara iyelik eki de denir.

Ø  Evim evinden güzeldir.

·         İyelik eki ,-i hâl ekiyle karıştırılmamalıdır. İyelik eki alan sözcük “kimin” sorusuna cevap verir. Hal eki “kimin” sorusuna cevap vermez

Ø  Evi yıktı. Kimin evi? Cevap yok.(hâl eki)

Ø  Evi yıkılmış.  Kimin evi?Onun evi.(İyelik Eki)

·         Hem iyelik hem hâl eki bir arada kullanılmışsa ilki iyelik ikincisi hâl ekidir.

Ø  Oyuncak-ı-n-ı kırdı. (1.si iyelik  ikincisi hâl

Ø  Oyuncağı bozulmuş. ( İyelik ekİ)