Sfl Edebiyat
  Kelime Grupları
 

KELİME GRUPLARI

İsim Tamlamaları

·  İki ya da daha fazla ismin belirli kurallar çerçevesinde bir araya gelerek oluşturduğu söz öbeğine denir.

·  Birinci isme tamlayan ikinci isme tamlanan denir. Dört çeşit isim tamlaması vardır.

1- Belirtili İsim Tamlaması:  İsim+(n)in   isim+(n)si

·  Tamlayan durumundaki ismin “(n)in”, tamlanan durumundaki ismin de “(s)i” iyelik ekini alarak oluşturduğu tamlamaya denir.

Ø  Ağaç -ın  meyve-si  hamdır.                          

·  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına farklı türde sözcükler girebilir.  

Ø  Çiçeklerin tatlı kokusu etrafa yayıldı.

·  Belirtili İsim tamlamasında tamlayan ya da tamlanan zamir olabilir.


Ø  Onun kalemi daha güzeldi. 

Ø  Kalemlerin çoğu kayboldu.


·  ben ve biz” zamirleriyle kurulan belirtili isim tamlamalarında tamlayan eki “–im”, tamlanan eki de “–im, -miz” olur.                  


Ø  Bizim evimiz yeni değildir. 

Ø  Benim elim kırıldı.


·  Belirtili isim tamlamalarında zamir durumundaki tamlayan düşebilir.

Ø  (Onun) Arkadaşı dünde gelmişti.

·  Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.                           

Ø  Hasretini çekiyorum gurbette çocuklarımın.

·  Belirtili İsim tamlamalarında tamlanan da düşebilir.                                                            

Ø  Okulda bulduğum bu cüzdan öğretmenin(cüzdanı)miş.

·  “-den” hal eki bazen tamlayan eki yerine kullanılarak belirtili isim tamlaması oluşturabilir. 

Ø  Derslerden ikisi iyi diğerleri zayıftı.

·  Bir tamlayan birden fazla tamlanana bağlanabileceği gibi bir tamlanan da birden fazla tamlayana bağlanabilir.                                                                                                    

Ø  Evin kapıları, pencereleri, duvarları öyle kirliydi ki… 

Ø  Kuşların, köpeklerin, ineklerin sesi birbirine karışıyordu.

·  İsim soylu sözcükler dışındaki kelimelerle tamlama kurulmaz.               

Ø  Derslerin başlaması hepimizi sevindirdi.

 

2-Belirtisiz İsim Tamlaması: İsim  isim-(n)si

·  Tamlayan durumundaki ismin ek almadığı tamlanan durumundaki ismin de “–(s)i” iyelik ekini aldığı tamlamalara denir.

Ø  Soru banka-sı , ders  kitab-ı, yemek  kitab-ı, imlâ kılavuz-u, zeytin  yağ-ı

 

·  Belirtisiz isim tamlamaları sıfat görevinde kullanılabilir.                                                               


Ø  Deniz mavisi gözleri çok güzeldi. 

Ø  Ateş rengi bulutlar ufku kapladı.


 

·  Belirtisiz İsim tamlamaları bir sıfat tarafından nitelenebilir.                                                                       

Ø  Sıcak yaz akşamlarında soğuk içecekler tercih edilir.

 

3.Takısız İsim Tamlaması:   İsim   İsim

·  Tamlayanın da tamlananın da ek almadığı tamlamalara denir.

Ø  Altın kolye, gümüş yüzük, inci diş, kömür göz, tahta köprü, demir kapı, keten gömlek...

·  Takısız isim tamlamasıyla sıfat tamlamalarını karıştırmamak gerekir. Takısız isim tamlamalarında, tamlayan tamlananın neden yapıldığını gösterir. Bunun pratik yolu tamlayana “–den” eki getirmektir. 


Ø  Altın bilezik    altından (yapılmış)bilezik,

Ø  Yün eldiven Yünden (yapılmış) eldiven

 

 4.Zincirleme İsim Tamlamaları

·  En az üç isimden oluşan tamlamalara denir. Bu tür tamlamalarda tamlayanın, tamlananın ya da her ikisinin de kendi içinde isim tamlaması olması gerekir.

Ø  Elbise-nin kol düğme-si kayboldu. (kol düğmesi: B’siz isim tam)

Ø  Evin duvar kağıtlarını değiştirdik.     (duvar kağıtları B’siz İsim Tam.)

 

Sıfat Tamlaması

·  Bir isimle bir sıfatın birleşmesinden oluşan kelime grubuna sıfat tamlaması denir.

·  Bir sıfatla bir isimden oluşan tamlamalara sıfat tamlaması denir. Sıfatlar her zaman bir isimden önce gelir ve ismi niteler ya da belirtir. Sıfat tamlamaları “sıfat ve isim”den oluşur.


Ø  Yeşil gözleri beni derinden etkiledi.

         Sıfat  isim

·  Bir sıfat birden fazla ismi niteleyebilir ya da belirtebilir.

Ø  Eski elbiseler, ayakkabılar çöpe atıldı.

          Sıfat   isim        isim

·  Adlaşmış sıfatlar isim tamlaması sayılmaz.

Ø  İyiler daima kazanır.

·  Adlaşmış sıfatlar bir sıfat tarafından nitelendirildiğinde sıfat tamlaması oluştururlar.

Ø  Hangi akıllı bugün yazılı olmadığını söyledi?

·  İsimden önce gelmeyen sıfatlar sıfat tamlaması kurmaz.

Ø  Evimizin odası bir hayli genişti.

 

Kısaltma Grubu

·  Kelime grupları ve cümlelerin yıpranarak kısalması ve kalıplaşmasıyla meydana gelen kelime gruplarına denir.

·  Bu grup cümlede isim, sıfat ve zarf görevinde kullanılabilir.

o   Kitabı tetkik (etmek) için iki kişi görevlendirildi. (isim)

o   Elbisesi eski (olan) bir adam buraya geldi. (sıfat)

o   Memleketine parayla yüklü (olarak) gitti. (zarf)

 

Tekrar Grubu

·  Bir varlığı bir hareketi bir niteliği karşılamak üzere eş görevli iki kelimenin oluşturduğu kelime grubudur. (bak Sayfa:      )

·  Tekrar grupları cümle ve kelime grupları içinde isim, sıfat ve zarf görevinde olabilir.

o   Deniz mavi mavi gülüyordu. (zarf)

o   Sarı sarı güller aldım sana. (sıfat)

o   Gözleri mavi maviydi. (isim)

 

Aitlik Grubu

·  —ki aitlik ekiyle oluşturulan kelime gruplarıdır.

·  Aitlik grupları cümlede isim ve sıfat görevinde kullanılabilir.

o   Sağ bekteki oyuncu fazla koşmuyordu. (sıfat)

o   Denizin kenarındakiler, az da olsa ıslanmıştı. (isim)

 

Edat Grubu

·  Bir edat ile bir isim unsurundan oluşan kelime guruplarıdır.

·  Edat grubu cümle ve kelime grupları içinde sıfat, zarf ve isim görevinde kullanılabilir.

o   Sabahtan beri hiç durmadan çalışıyor. (zarf)

o   Yaşlı uzun ve aslan gibi bir adamdı. (sıfat)

o   Sen de çalışkanlıkta benim gibisin. (isim)

 

Bileşik fiiller

·  Bir hareketi karşılamak için bir arada bulunan kelime gruplarına bileşik fiil denir. (bak sayfa:       )

 

İsim-fiil Grubu

·  İsim-fiil eki almış bir kelime ve ona bağlı bir veya birkaç kelimeden oluşan kelime gruplarıdır.

·  İsim fiil grupları cümle ve kelime grupları içinde isim gibi kullanılabilir.

o   İnşaatın içine izinsiz girmek yasaktır.

o   Havuza atlayışını görmeliydin.

o   Onu böyle kabul etmeye alışmalıyız.

 

Sıfat-fiil Grubu

·  Sıfat-fiil eki almış bir kelime ve ona bağlı bir veya birkaç kelimeden oluşan kelime gruplarıdır.

·  Sıfat-fiil grubu cümlede isim ve sıfat görevinde kullanılabilir.

o   Çiçek açan ağaçlara bakar mısınız? (sıfat)

o   Bizi karşılayanlar sizi de karşılar mı bilemem. (isim)

 

Zarf-fiil Grubu

·  Zarf-fiil eki almış bir kelime ve ona bağlı bir veya birkaç kelimeden oluşan kelime gruplarıdır.

·  Zarf-fiil grubu cümle ve kelime grupları içinde zarf görevinde kullanılabilir.

o   Kızcağıza bakarken yine Nihal’ı hatırladım.

o   Okuldan çıkınca koşarak eve gittim.

 

Unvan Grubu

·  Bir şahıs ismiyle bir unvan veya akrabalık isminden kurulan kelime gruplarıdır.

·  Unvanlar her zaman isimden sonra gelmelidir.

o   Memduh Şevket Efendi her hikâyesinde ayrı birini ele alırdı.

Ø  Memduh Şevket gibi iki isimden oluşan şahıs isimleri bileşik isim grubu oluşturur.

 

Sayı Grubu

·  Basamak sistemine göre sıralanmış sayı topluluğudur.

·  Sayı grubunun unsurları tek kelime veya sıfat tamlaması olabilir.

o   Düşman altmış beş ceset bırakmış. (sıfat)

o   Altında bir tarih: Sekiz mart otuz yedi. (isim)

 

Ünlem Grubu

·  Bir ünlem edatı ile bir isim unsurundan kurulan kelime gruplarına denir.

·  Ünlem grubunda “hey, ey, a, bre, be, ya” gibi ünlem edatları başta, isim unsuru sonda bulunur.

o   Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü.

o   Hey Sakarya kim demiş suya vurulmaz perçin?

Ø  Ünlem grupları cümle dışı unsur olarak kabul edilir.

 

Bağlama Grubu

·  Bağlama edatları ile birbirine bağlanmış isim unsurlarının meydana getirdiği kelime gruplarına denir.

·  Bağlama grubu, cümle ve kelime grubu içinde isim sıfat ve zarf görevinde kullanılabilir.

o   Trenin yola savrulan dumanları arasında Memo ve eşek kayboldu.(isim)

o   Yeşil ve sarı çiçekler birbirine karışmıştı. (sıfat)

o   Verilen işi çabuk ve dikkatli yapardı. (zarf)

 

 
  Bugün 3 ziyaretçi (19 klik) kişi burdaydı!  
 
Bu web sitesi ücretsiz olarak Bedava-Sitem.com ile oluşturulmuştur. Siz de kendi web sitenizi kurmak ister misiniz?
Ücretsiz kaydol